TRAMP

Fascisme: andere mensen overbodig vinden, jezelf superieur achten. Mensen niet beschouwen als medemensen maar als produktiefactor.

Andere mensen, andere meningen (mond)dood maken, dat is nummer 1 van fascisten.


Chavannes: de overheid als vijand zien is gevaarlijk spel

Het gedoogkabinet is weer een stap dichterbij gekomen, nadat het CDA-congres het met tweederde meerderheid verwelkomde. Geert Wilders stelde met zijn Berlijnse woorden jegens Angela Merkel, de spankracht van de nieuwe combinatie op de proef. Intussen zet het coalitie- en gedoogakkoord de Nederlandse publieke zaak onder druk. Het is de vraag of dat een ‘feest voor de democratie’ is, zoals Maxime Verhagen zijn congres omarmde.

De vaste bezoekers van café De Kachel hebben straks hun eigen kabinet. Zij mogen weer roken en kunnen er nog eentje nemen op de korte linkse directe die Geert, Mark en Maxime de publieke omroep toebrengen. De ex-kiezers van VVD, PvdA en CDA, die zich in de steek gelaten voelden, hebben weer wat greep op Den Haag. Symboolpolitiek is ook politiek.

De bewoners van huizen met veel hypotheekschuld hebben trouwens ook niet te klagen. De renteaftrek voor de eigen villaschuld blijft gehandhaafd. Als zij ondernemer zijn krijgen zij nog een paar steuntjes in de rug. Anders dan mensen die minder goed geloot hebben in het leven. In de oude termen is het, zoals FNV-voorzitter Jongerius zei, ook een rijkeluiskabinet.

Toch is werkelijkheid ingewikkelder. Niet alleen omdat er ook heel wat gebeurt of wordt nagelaten waar een links kabinet voor zou tekenen. De zorg, de WW en de ontslagbescherming worden niet aangepakt op de manier waarmee VVD en CDA in hun verkiezingsprogramma’s meer banen schiepen dan zij nu doen volgens het Centraal Planbureau.

Naast die ‘rechtse’ en ‘linkse’ maatregelen, plus een dosis immigratie-bestrijding, blijft de vraag wat het Nederland is dat de drie partijen voor zich zien. De donderdag gepubliceerde regeer- en gedoogakkoorden beslaan mét de bijlages 94 pagina’s. Ruimte genoeg om de gewenste toekomst te schetsen en aan te geven hoe we daar moeten komen. Dat gebeurt maar zeer ten dele. Het is een lik-op-stuk-visie die hooguit blijkt uit zinnetjes, bezuinigingsposten en een paar extra uitgaven.

Het akkoord tussen VVD en CDA begint met een A4-tje gekenmerkt door sleutelwoorden als optimisme, dichter bij de burgers, minder bestuurlijke drukte, gelijkwaardigheid van mensen, een balans tussen rechten en plichten. Daar zijn weinig bezwaren tegen in te brengen door politieke opponenten. Het zijn nobele gedachten die geen uitwerking krijgen.

De twee coalitiepartners leggen vast dat zij de islam zien als godsdienst en dat de grondwettelijk verankerde vrijheid van godsdienst alle godsdiensten omvat. Handig voor de ambassades in het buitenland. Boodschap: dit is een kabinet van twee ervaren regeringspartijen. Dat is ook de gedachte waarmee de werkgevers zich neerleggen bij de politieke werkelijkheid. In de hoop dat het buitenland een vertaling kan bedenken voor het woord ‘gedogen’. Intussen zijn de douceurtjes welkom en blijft hervorming van de arbeidsmarkt op het lijstje staan.

Verreweg de grootste post waarop de twee coalitiepartners en hun niet zo stille vennoot blijvend willen bezuinigen is de overheid. Ruim zes miljard euro, een derde van hun doelstelling. Dat klinkt fors maar als je naar de opbouw kijkt zie je dat grote keuzes worden vermeden. Alle bestuurslagen blijven, alleen mogen ze niet meer door elkaar heen praten. Provincies blijven. Zelfs de waterschappen – alleen worden die laatste voortaan door de gemeenteraden benoemd. Dat scheelt pijnlijke verkiezingen.

Opnieuw worden taken van boven naar beneden gedelegeerd terwijl beneden wordt gekort. Opnieuw worden allerlei ministeries met ongerichte ‘bezuinigingstaakstellingen’ opgezadeld: u krijgt 5 procent minder, zie maar hoe u het doet. Ook dat gebeurt al sinds jaar en dag en levert relatief verfijnd ontwijkgedrag op. Outsourcing van taken, inhuren van adviseurs. Verzelfstandigde bestuursorganen.

Deze aanpak is niet nieuw, dus niet gevaarlijker dan wat kabinetten van diverse pluimage de afgelopen twintig jaar hebben gedaan. Alleen is de retoriek venijniger. De overheid is, naast de islam, de tweede grote boeman. Als symbool van de bereidheid daar nu eens echt wat aan te doen offert de coalitie eigen vlees: de Tweede Kamer gaat terug van 150 naar 100 zetels, de eerste van 75 naar 50. En het aantal ministeries wordt verder teruggebracht.

Voor welk probleem zijn deze ingrepen ook al weer de oplossing? Bestuurlijke drukte? Gewoon een onsje bezuinigen? Maar we wilden toch juist dat de burger meer controle kreeg over wat de overheid uitspookt? Als Kamerleden (en Gemeenteraadsleden, waar ook in het aantal wordt gesneden) te weinig voeling hebben met de burger, dan moet je hun aantal misschien uitbreiden. Opdat zij tijd hebben de dagelijkse noden van de burgers te leren kennen.

Nederland heeft vergeleken met omringende landen niet veel maar weinig volksvertegenwoordigers. En niet veel maar weinig ministeries. Wat gebeurt er als je minder ministers hebt? Dan zullen die twaalf nog meer worden gestuurd de bureaucratie, die zij overigens in woord en daad bestrijden. Je hoeft geen geniaal politiek psycholoog te zijn om het resultaat daarvan te voorspellen.

Trouwens, onder Reagan, Thatcher en George W. Bush is een zelfde oppervlakkige theorie op de praktijk losgelaten. Gecombineerd met een begrotingsfilosofie die ’starve the beast’ werd genoemd. De huidige Tea Party is in de Verenigde Staten de trotse vlaggedrager van deze Flintstone-theorie van het openbaar bestuur.

Er zijn altijd wel gemeentelijke dienstreizen naar Tokio waar op kan worden bezuinigd. Maar het was verstandig geweest als de drie coalitiepartners hadden nagedacht over waarom de overheid en de politiek zo veel vertrouwen hebben verloren. De WRR heeft daar kort geleden een uitstekend rapport (Het gezicht van de publieke zaak) over geschreven. Verder verdacht maken, bot bezuinigen en wat sleutelen aan de instituties is spelen met vuur.

Veel zal afhangen van de kwaliteit van de nieuwe ministersploeg. Ondanks alle fermetaal, ook zij zullen kennis maken met ‘de smalle marges van democratische politiek’, waar de vermaledijde Den Uyl in 1970 over schreef.

Dit verhaal is geplaatst op zondag 3 oktober 2010 om 12:39 uur. U kunt reageren of trackbacken vanaf uw eigen site. (Wat is trackbacken?)


Christiaan weijts : Ministerie van Waarheid

Ons minderheidskabinet is gestut op een constructie waar blokhutten in volkstuintjes solide bunkers bij lijken. Gammele noodbalken geven gedoogsteun, het basismateriaal zit vol houtrot, het draagvlak verzakt met de dag.

Maar zelfs als er miraculeuze beschermheiligen zijn die dit bouwsel vier jaar sparen, dan nog speelt het weinig klaar. Rutte en Verhagen willen namelijk de huidige zestien ministeries samenvoegen tot twaalf, het aantal staatssecretarissen halveren en het ambtenarenapparaat waanzinnig reduceren.


Dat betekent dat de overheid direct na de bordesscène ten prooi valt aan een monsterachtige reorganisatie. Iedereen die zo’n proces ooit van nabij heeft meegemaakt weet dat dit jaren duurt, en aanvankelijk alleen maar geld kost – externe bureaus, juridische rompslomp, verhuizingen…Zelfs bij gestroomlijnde bedrijven komen werknemers tijdens zo’n reorganisatie feitelijk niet meer aan hun werk toe. Kun je nagaan hoe dat gaat in contreien die zo taai, log en vastgekoekt zijn als ministeries. En dan laat ik de onvermijdelijke personele vetes en burn-outs nog buiten beschouwing.

Naar verluidt krijgen de ministeries orwelliaanse namen als ‘Veiligheid en Recht’ en ‘Ruimte’. Maxime Verhagen laat zich tot minister van Bedrijvigheid en Kennis kronen, waar Economische Zaken en Landbouw in moeten opgaan, samen met delen Verkeer, Milieu en mogelijk zelfs Wetenschap.

Voor zo’n grootscheepse reorganisatie geldt wat Obama in z’n overwinningstoespraak zei: „We may not get there in one year, or even in one term.” Als het voor dit kabinet al een halsbrekende titanenklus blijkt om 76 eigen geestverwanten achter één documentje te krijgen, hoe gaat het dan duizenden werknemers opnieuw in twaalf ministeries proppen?

De eerste jaren is iedereen volledig door die operatie opgeslokt en is er geen tijd voor welke wetswijziging dan ook. Gesteld dát er al voorstellen komen die niet stranden in de Eerste Kamer, of in crisisberaad als een gedoogpartner of dissident weer dwarsligt.

George Orwell bedacht in 1984 een Ministerie van Waarheid, met op de muur de slogan: ‘Onwetendheid is Kracht.’ Het kon het motto zijn van Rutte I.