Groot klein geluk

Heer Toonder, wat mij trof bij het lezen van uw autobiografie heeft te maken met de periode van uw leven die u niet beschreven hebt. Tussen uw vertrek naar Ierland (1965) en uw ontmoeting met de componiste Tera, halverwege de jaren negentig, ligt een hele periode die u niet beschrijft. Ik dacht bij het lezen: u schrijft er niet over en dus zal het wel een hele belangijke periode in uw leven zijn geweest. Op een gegeven moment citeert u uw broer Jan gerhard, die jarenlang op het eiland Ibiza gewoond heeft. Wat uw broer daarover schrijft, leek zo op uw eigen gevoelens in Ierland dat u diens woorden zelfs overnam in uw autobiografie.

Citaat Jan Gerhard Toonder: "De thuisblijvers zeiden wel eens dat het een vlucht was: je terugtrekken uit het echte en belangrijke leven en ergens anders lekker op een goedkoop plekje in de zon gaan zitten, zonder verantwoordelijkheid of zorgen. Zulke dingen zeiden ze van kloosterlingen en kluizenaars ook. Wie dit zei, zag iets over het hoofd. Als je niet meer dagelijks betrokken bent bij het wereldgebeuren en niet langer dringt om een plaats op de voorste rijen, dan heb je ook niets om je achter te verschuilen voor het gezelschap van jezelf. Wanneer je de zee en de bomen, de dieren, de sterren, meer gaat liefhebben dan het politiek engagement en de economische conjunctuur, dan kun je je niet meer verbergen voor de grote verwondering. Als je de tijd gaat zien en de stilte gaat horen, kun je niet meer ontkomen aan de zin van het bestaan; en dat is zo'n schrikwekkende verantwoordelijkheid dat je wellicht zult vluchten, terug naar wat ze het echte en belangrijke leven noemen."

Marten Toonder: "Ik wil erover zeggen dat ik het erg, erg waardeer dat u dat eruit haalt. Meer niet. Als je er méér over gaat zeggen, maak je het plat."