Lucratori te salutant

Lucratori te salutant: zij die zich gaan verrijken groeten u, variant op morituri te salutant: zij die gaan sterven groeten u.

Op school had ik Latijn en ik verveelde me stierlijk, omdat ik soms een domme jongen ben. De leraar Latijn vroeg mij "errare humanum est" te vertalen omdat hij dat toepasselijk vond voor mij. Ik zei: "vergissen is menselijk"
"Nee, nee, ik dacht aan zwerven is menselijk", zei de leraar Latijn.

Toch wordt in het onderstaande overzicht het bovenstaande ook vertaald met "vergissen is menselijk". Wat ik nu bijzonder vind is dat latijn 2000 jaar geleden gesproken werd, zonder auto's, televisie, mobieltjes, muziek, nauwelijks boeken, geen kranten, maar dat uitdrukkingen en gezegden toepasselijk blijven. Emoties en gevoelens blijven hetzelfde voor mensen, de omgeving verandert.


A fortiori
"Sterker nog..."
A posteriori
"Achteraf gedacht" of "Vanuit de ervaring"
A priori
"Van vroeger" of "Vóór de zintuigelijke waarneming"
A mari usque ad mare
"Van zee tot zee" (Het motto van "Canada", afkomstig uit Psalm 71(72), V.8)
Absentem laedit, qui cum ebrio litigat
"Hij die met een dronkaard bekvecht, kwetst een afwezige."
Ab amicis honesta petamus
"Laten we van onze vrienden louter eerzame dingen vragen"
Ab imo pectore
"Uit het diepst van het hart."
Ab uno disce omnes
"Leer allen kennen door (de misdaad van) één."
Acta est fabula
"Het verhaal is ten einde" (De laatste woorden van Julius Caesar Octavianus" en van Romeinse toneelstukken)
Ad astra per aspera
"Naar de sterren via moeilijkheden"
Adde parvum parvo magnus acervus erit.
"Voeg een beetje bij een beetje en je hebt een grote stapel"
Ad fontes
"Naar de bronnen" (oproep tot gefundeerde bezinning)
Ad fundum
Terug naar de bron
Ad impossibile nemo tenetur.
"Je kunt niemand tot het onmogelijke verplichten."
Ad valvas
"Aan de deuren" (Aanduiding gebruikt om aan te geven dat aanvullende informatie op informatieborden zal verschijnen)
Adolescens laudandus, ornandus, tollendus
"De jongeman moet worden geprezen, onderscheiden en .... ter zijde geschoven"
Age quod agis.
"Doe wat je doet"
Age quod agis
modern: "Doe je ding"
Alea iacta est
"De teerling is geworpen"
Alias
"(Anders) een andere identiteit"
Alibi
"Op een andere plaats"
Alma mater
"De voedende moeder"
Alter ego
"Mijn andere ik"
Amare et spere vix deo condetitur
"Zelfs de goden kunnen niet verliefd en wijs zijn tegelijk."
Amicus certus in re incerta cernitur
"Een echte vriend wordt in onzekere tijden opgemerkt"
Amor patriae nostra lex
"Vaderlandsliefde is onze wet"
Amor vincit omnia

Amore, more, ore, re, nascuntur amicitiae
"Uit liefde, gebruiken, omgang en allerlei andere dingen, ontstaan vriendschappen".
Animalium hominumque saluti
"Tot heil voor mens en dier"
Aquila non captat muscas
"Een adelaar vangt geen vliegen"
Ardet Nec Consumitur
"Afgebrand maar niet verwoest" (Het motto van de "Abdij van Grimbergen"
Ars longa, vita brevis.
"Kunst is lang, het leven is kort." vaak gebruikt buiten de originele context; de kunst (kunde) was diens "Geneeskunde" : het duurde langer dan een leven om die te beheersen.

Ars vivendi
"De kunst van het leven."
Asinus ad lapidem non bis offendit eundem
"Een ezel stoot zich geen twee keer aan dezelfde steen"
Audaces fortuna iuvat
"Geluk is met de heldhaftigen"
Aude audenda
"Waag wat gewaagd moet worden"
Audentes Deus iuvat
"God helpt hen die zelf wat durven"
Audi, vide, tace, si tu vis vivere
"Hoor, zie, zwijg, als je wilt leven"
Audi alteram partem
"Luister naar de andere kant"
Audiatur et altera pars
"Hoor en wederhoor"
Aurea Mediocritas: "De Gulden Middenweg"
Aut Caesar, aut nullus
"Of de keizer, of niemand"
Aut nunc aut numquam
"Nu of nooit"

B
Balnea vina venus corrumpunt corpora nostra, sed vitam faciunt balnea vina venus.
"Baden, wijn en seks vernielen onze lichamen, maar baden wijn en seks maken het leven."
Barba non fecit filosofum
"Een baard maakt nog geen filosoof" Beter is: Barba non facit philosophum.
Barbarus hic ego sum, quia non intellegor ulli
"Ik ben een barbaar daar ik door niemand begrepen word."
Beati pauperes spiritu
"Zalig zijn de armen van geest"
Beatus homo qui invenit sapientiam
"Gelukkig is de mens die wijsheid vindt/gevonden heeft" (motto Gymnasium Apeldoorn)
Beatus ille, qui procul hominibus
"Gelukkig hij die ver van de mensen woont"
Beatus, qui prodest, quibus potest.
"Hij die iedereen helpt die hij kan helpen, is een gelukkig man."
Bene diagnoscitur, bene curatur
"Iets dat goed gediagnoseerd wordt, kan genezen worden"
Bis dat, qui cito dat.
"Hij die snel geeft, geeft tweemaal."
Bis repetita non placent
"Herhalingen vallen niet in goede aarde"
Bis repetita manent
"Wat men tweemaal herhaald heeft, blijft in de herinnering"
Bona diagnosis, bona curatio.
"Een goede diagnose is een goed medicijn"
Bona valetudo melior est quam maximae divitiae.
"Goede gezondheid is meer waard dan de grootste rijkdom"
Bene agere et nil timere.
"Goed doen en niets vrezen!" (Familiespreuk van Albada Jelgersma)

C

Canes latrantes non mordent
"Blaffende honden bijten niet"
Canis timidus vehementius latrat quam mordet
"Een bange hond blaft heftiger dan hij bijt"
"Carpe diem"
"Pluk de dag"
"Carpe diem quam minimum credula postero"
"Pluk de dag, zo min mogelijk gelovend in/vertrouwend op de volgende"
Cave canem
"Pas op voor de hond"
Caveat emptor
"Laat de koper op zijn hoede zijn"
"Cede maiori"
"Ga opzij voor uw meerdere"
"Ceterum censeo Carthaginem esse delendam"
"En overigens ben ik van mening dat Carthago verwoest moet worden."
Cibi condimentum est fames
"Honger maakt elke maaltijd gekruid", oftewel "Honger maakt rauwe bonen zoet"
Citius, altius, fortius
"Sneller, hoger, sterker" "Olympische Spelen"
Concordia civium murus urbium.
"Harmonie onder haar bewoners is de dikste muur van elke stad."
Concordia parvae res crescunt, discordia maximae dilabuntur.
"De kleinen groeien door eendracht, de grootsten gaan ten onder door tweedracht."
Concordia res parvae crescunt.
"Eendracht maakt macht."
"Condicio sine qua non"
"Voorwaarde zonder welke (het gevolg) niet (zou ingetreden zijn)"
Confiteor
ik beken
Conjunctus viribus
"Met vereende krachten"
Conscia mens recti, famae mendacia ridet.
"Wie zich bewust is van de waarheid, lacht om de leugens van het gerucht."
Consuetudinis vis magna est
"De macht der gewoonte is groot"
Consuetudo altera natura est
"Gewoonte is een tweede natuur"
"Contradictio in terminis"
"Tegenspraak in termen", "Interne tegenspraak"
Contraria contrariis curantur
"Tegenovergestelden worden genezen door tegenovergestelden"
Contra vim mortis non est medicamen in hortis
"Tegen de dood is geen kruid opgewassen"
Corvo quoque rarior albo
"het is een witte raaf"
Creatio ex nihilo"
"Schepping uit het niets"

Cuiusvis hominis est errare
"Iedereen maakt fouten"
Cum non tum age
"Zo niet dan toch!"
Cum grano sale
"Met een korreltje zout"
Cum tacent, clamant
wanneer ze zwijgen, roepen ze


http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_Latijnse_spreekwoorden_en_uitdrukkingen