Gesprek tussen Jan Tinbergen, Manna Verschrijver en Prins Benard

(Met dank aan Jacob Kol van de Erasmus universiteit voor de woorden van Tinbergen)

Het is een eer om vanavond drie persoonlijkheden bij ons aan tafel te hebben: Ons aller Prins Benard, soms een deugniet, soms een overspelige echtgenoot en meestal gewoon Benard. Jan Tinbergen, vermaard econoom vanwege zijn nobelprijs en verschillende kapsels, van stekeltjes tot een scheiding en lang haar en tot slot Manna Verschrijver, een bloedstollend mooie en redelijk begaafde dame en daardoor mogelijk een tikkie arrogant, maar een hart van zilver.

Benard: “Wat kaan we doen, loellen ?”
Manna: “Toen ik in Californië leefde bezocht ik wel eens feestjes van zogenaamde sterren. Als fotomodel met blonde haren, groene ogen, en 1 meter 80 werd ik daarvoor gevraagd. Bij één zo’n feestje wilde Sylvester Stallone me ontmoeten. Daar kwam de duurste mercedes voorrijden. Stapt er zo’n mannetje van 1.60 meter uit.
“High, I’m Sly,” zei het.
“Stel je niet aan !”, dacht ik en ik zei het ook, maar dat begreep Sly niet of een beetje, want hij liep gauw door, hoewel het me graag wilde ontmoeten.

Jan: “Wat mij enigszins zorgen baart is de toenemende ongelijkheid, de kleptocraten en de graaiers in de samenleving. Via mijn econometrische modellen heb ik afdoende aangetoond dat de beloning van topmanagers in geen verhouding staat tot hun productiviteit. Tegen hun zelfverrijking is wel degelijk iets te doen: ontmantel de conglomeraten, saneer de toplaag.”

Benard: “KELOEL ! Ik vertien doch ja geen Zwee miljoen EUR per jaar, mensch. Ik vertien 1,9 miljoen per jaar. Die miesselijke Jort Kelder met zijnes poelp blaadje zegt dat het familienkapital jah 450 milhoen bedragt…of was het nu miljaaard ? Hoe komt hij dabei ? Ik weet het selbst überhaupt nicht ! KELOEL ! Luie komoenisten, dan zijn het. Van die Groningse sosjaalistn. Niets willen doen en maar kankeren en zeuren, het moet nu maar eins afkelopen sein. KELOEL ! Het enike was die menschen wiellen is zelfst rijk zijn en maar loten bij die loterij kopen, jah ?"

Jan: “Mag ik even mijn betoog afronden. Ik had het niet over uw persoonlijke situatie. Kok sprak in 1997 over exorbitante zelfverrijking en graaicultuur. Als commissaris heeft hij de positie er iets aan te doen, maar hij blijkt wat zwak van memorie te zijn.
In 1977, dertig jaar geleden, werd al geconstateerd en feitelijk vastgesteld dat het onzin is de hoge inkomens van zogenaamde topleiders te zien als de prijs die de markt wil en moet betalen.
Het gaat alleen maar om de positie van de macht in de bestuurlijke hierarchie van de grote ondernemingen en het onderling vergelijken.

Ik, Jan Tinbergen, heb dit onderzocht en aangetoond: de bijdrage van werknemers aan het nationaal inkomen is duidelijk, de bijdrage van het management aan het nationaal inkomen is nihil.
Daarmee is de claim van de topmangers (topvreters) weerlegd, dat hun inkomen hun toekomt vanwege de markt. Er is geen relatie met hun productiviteit. Marktconform inkomen betekent inkomen gerelateerd aan productiviteit, dit is een geaccepteerd beginsel bij lager personeel. Dit beginsel moet ook gelden voor topmanagers die ook werknemers zijn. Laat ze maar aantonen dat hun productiveit hun topsalaris rechtvaardigt, ze zullen het niet kunnen.

Ze zullen erop wijzen dat die salarissen ook elders worden getoucheerd. Inderdaad, het is ook elders niet best; mijn onderzoek is internationaal. Denk eens aan Enron, Parmalat: geld corrumpeert en veel geld corrumpeert nog meer.
Ook alle andere smoezen om de eigen bevoorrechte positie te rechtvaardigen –weglekken van talent, enzovoorts- zijn allang onderzocht en naar het rijk der fabelen verwezen. Trouwens, welk talent ? De toplui bij Ahold, Shell etcetera die frauderen om er zelf beter van te worden ?

De maatschappelijke schade van zulk gedrag en de demotiverende werking op (lager) personeel moeten niet worden onderschat. Geldzucht werkt op de korte termijn averechts, op de lange termijn wordt het desastreus. De code Tabaksblatt is natuurlijk een wassen neus. Zelfregulering en zelfreiniging door een belangengroep zijn altijd dubieus. Naast het leggen van de bewijslast voor hun productiveit bij de topmanagers, stel ik, Tinbergen, een reeks maatregelen voor om het managersinkomen aan te pakken. Eén daarvan is ontmanteling van conglomeraten en de bijbehorende toplaag; in kleinere eenheden wordt met meer productiviteit gewerkt en met meer arbeidsvreugde. Een inkomensverdeling van 1:5, 20.000 op 100.000 EUR stond mij voor ogen, gebaseerd op productiveit en rechtvaardigheid binnen een land en tussen landen. Het is nog een lange weg te gaan, maar het aanpakken van de zelfverrijking en het grote graaien kan begonnen worden.

Benard: “Es gibt kein tierchen so froh, wie die kleine spermatoso, hab ik altijd gesegd. Geldt productivitait ook voor het op de trein zetten van Joden en hoeveel je er vergast in 1 tag ? Geldt een soortgelijke productivitait nu dan voor de moslims ? Dus taarom moet Verdonk opeins 170.000 EUR vertienen, als zij nu minister zou sain, jah ?"

Manna: “Stel je niet aan ! Na en tijdens mijn carriëre als fotomodel ben ik afgestudeerd in het bedrijfs- en privaatrecht. All that and brains too. Tijdens mijn studie maakte ik vriendinnen in het dispuut, clubgenootjes. Jaren later kwam ik er 1 tegen. Op elke vraag antwoordde ze met: “uiteraard” of “absoluut” Ik hoefde haar niet zo nodig weer te zien, maar ze had wel geil krakende panties aan en een kort rokje. Daar heb ik nog eens flink op gereden en toen heb ik haar gedumpt, de over het paard getilde trol, toen ze klaar kwam gilde ze: “Uiteraaaaaard”.

Ooit had ik een directeur en die noemde iedere advocaat “impotente lul.” De eerste keer moest ik daarom lachen. Pijnlijk duidelijk werd de daarop volgende maanden dat hij zelf die impotente lul was. Lafheid, angst en hypocrisie. Vervolgens vertaalde ik dat naar het christelijk gedeformeerde denken van Balkenende, Verhagen, Jack de Vries en soortgelijke griezels; dat was een woelige periode in mijn leven. De rotheid van mensen, vooral in de wat hogere posities, maakt je eenzaam.

Jan: Maar mevrouw, u vertelt hier alleen uw eigen verhaal, zonder enige relevantie voor de samenleving.

Manna: Ja, ik weet het, pretentie en arrogantie staan hoog bij mij in het vaandel. En toch….het is terecht. Ach, het is menselijk om heel slim te zijn en soms ook naïef en dom. Zelfs Einstein zal wel eens gedacht hebben: dat was dom van me. “Och, wat stom dat ik die sleutel vergeten ben”, je ziet het Einstein denken.

Overigens is dat ook zo’n algemeen aanvaard misverstand. Einstein was wel al heel slim in zijn schooltijd. Op 16-jarige leeftijd rondde hij zijn vergelijkbare HBS B af, toen hij 20 jaar was kon hij zich gediplomeerd ingenieur noemen. Daar heb ik wel bewondering voor, van die slimme mensen, ik hou van open, rechtvaardige onafhankelijke vakmensen en die zijn er gelukkig ook. Eigenlijk maakt het me dan niet uit of ze beta, alfa, gamma of gewoon mens zijn. Eerlijke, aardige, vriendelijke, oprechte mensen die niet door geldzucht gedreven worden. Zoek het positieve, het glas is halfvol. Een goede directeur wil maximaal 150.000 EUR verdienen en helpt zijn medewerkers beter te worden, in plaats van ze te ontslaan. Dat is pas een goede directeur.

Die mano verschrijver hieronder stelt dat het mens zijn voorop moet staan bij interpretatie van regels. Maar veel mensen zijn helemaal niet zo goed: racistisch, gesloten, afhankelijk, rancuneus, jaloers, bang. En dat moordende superioriteitsgevoel of er prat op gaan dat je in de positie van directeur benoemd bent en er alleen daarom van uitgaan dat je gelijk hebt. Christenen voelen zich superieur tov moslims. Christenen voelen zich superieur tov joden. Moslims tov negers. Negers tov bleekscheten.
Ik voel me superieur ten opzichte van het volk en die slaafse gelovigen. Daar wil je toch geen poot voor uitsteken, voor die haagse harries met hun matjes in de nek met een biertje, tatoeage en pit bull…en maar naar die pulp op tv kijken. Door geldzucht, zucht naar macht en het gevoel van superioriteit ontstaat oorlog. Maar 80% van de mensen is toch ok ?

Misschien is die zelfgenoegzame zogenaamde elite van Brinkhorst wel weer erger: ik ga over oorlog en lijken, als ik maar minister van Economische zakken kan blijven. Gedreven worden door angst of behoud van je positie en bijbehorende status, dat maakt de samenleving ziek.

Of Balkenende, of hij wil geen onderzoek naar de oorlog in Irak omdat dan blijkt dat hij het schoothondje van Bush geweest is en Japie het hoopje scheffer daarmee een mooi baantje kon bezorgen bij de NAVO, of hij wist dat er geen massavernietigingswapens waren…

Wij zijn regeringsgeil, dus principes hebben we niet. Gaaatverdamme.

Of meneer de ex-minister Pronk die over miljoenen beschikte en daarvan eerst de Surinamers gesubsidieerd heeft om ze naar Nederland te laten komen en ze vervolgens wou subsidiëren wanneer ze aljeblieft maar weer wilden ophoepelen. Overigens zie ik graag veel kleur in Nederland, hoe minder Haagse harries met pit bulls, hoe minder geblondeerde Wilders pruiken, hoe minder kale Pronken, hoe beter.

Het is jammer dat men een deskundige, mij bijvoorbeeld, niet bijtijds heeft laten uitmaken wat er wel had moeten gebeuren en wat niet. Geert Wilders, Maxime Verhagen en Camiel Eurlings in reservaat Limbabwe laten zitten en ze daar hun eigen Limburgse paspoort geven. Als alles mislukt in je leven, dan kun je altijd je haar nog blonderen.

Jan: Als ik Manna zo beluister, dan moet ik aan een film denken: na een wereldramp zie je één man, die de ramp overleefd heeft en opeens vindt hij toch nog een aantrekkelijke vrouw, na twee weken zwerven. De vrouw gaat helemaal op in haar eigen ijdelheid en etiquette. Ze regelt een diner bij kaarslicht en staat zich daarvoor twee uur op te maken. De man trekt na dat etentje gauw verder, liever alleen dan met zo’n vrouw voortplanten, ook al sterft de mensheid uit, of wellicht juist daarom. Misschien zijn we wel allemaal van dat soort mannen en vrouwen. De enige overlevenden na een ramp, denk ik wel eens. Welk schepsel is eenzamer dan één man ? Twee mannen ?

Manna: U doet mij nu denken aan die blonde man van 1.90 meter bij de Audi garage. Stond daar in zijn mobieltje te blaffen: “Dat moeten we bilateraal kortsluiten”, “Daar wil ik een harde afspraak over maken”, “Dat moeten we geregeld hebben”. En dan zo’n donkerblauw snel pak, wit hemd, net iets te frivole stropdas, zwarte riem, een breitling horloge, bierbuikje en een Audi A6. Kotsen, dat soort mannen. Tegelijkertijd geldt ook voor mij: ik praat niet met oe, ik discussier niet met oe, ik leg oe wat uit. Als oe dat niet snapt, dan heeft oe pech gehad.

Benard: Also een kleine anecdoot uit de tijd dat ik nog aan de jacht deed en net beschermhier was keworden bij de Welt Natur fonds, jah ?
Am abend zat ik bij het kampvuur met een Duitser en een Belg, tijdens een driedaagse safari. Ik zei: vandaag hab ich een olifant en een tijger doodgeschossen. Die vermaledijde Duitscher zeide: Ich habe zwei elefanten und zwei teiger erschossen. De Belg zei: Ik heb 5 nonono”s geschoten ! Dat doet zo’n Belg wel vaker, wartaal uitschlaan, dus lieten wij hem in de waan.
De volgende avond zei ik: Na een spannende jacht heb ik een zwarte panter geschossen, een tijger en een neushoorn ! Die Duitscherd zei: ik heb twee zwarte panters geschossen, zwei Neuschhoorns und drei tieger, naturlich. De Belg zei: “Ik heb zeven nonono’s geschoten.
Also am letzte abend: “Dankzij mijn prezisie heb ik een luipaard geschoten !” Die Duitscher: “Ik heb zwei luipaarden erschossen !” De Belg zeide: “Ik heb twintig nonono’s geschoten” met rode konen van opwiendung.
Dann heb ik hem gefragt: “Wat zijn nu die nonono’s, kerl ?”
“Awel,” zei de Belg, “dat zijn van die wezens die op ons lijken, zwart, op twee voeten lopen ze en als ik mijn geweer aanleg dan zwaaien ze met hun handen en roepen hard “nonono !”.

Manna: “Stel je niet aan ! Wat een nare racistische grap ! Ik vind dat grapje van Sherlock Homes en Dr. Watson leuk. Sherlock Holmes en Dr Watson moet voor de gelegenheid samen slapen in een tent. Sherlock vraagt aan Watson: “Als jij de sterrenhemel zo ziet, wat denk jij dan, Watson ?”
“Nou, dat onze verre verre voorouders ook zo naar de Grote Beer en de maan gekeken hebben en ik denk aan de onmetelijkheid van het heelal.”
“Watson, sufferd, ze hebben onze tent gestolen !”