Tis a pity she was a whore

Famous last words..

Op de laatste cd van David Bowie staat een nummer met deze titel.

Briljant.

Hoewel de muziek niet goed is, jammer, als dat nu een hit was geworden, dan is dat een bijzondere erfenis.



Ook dat nog.

Narcisme is een Freudiaanse term uit de psychologie. Het is een vorm van gedrag dat wordt gekenmerkt door een obsessie met de eigen persoonlijkheid (vaak het uiterlijk), egoïsme, dominantie, ambitie en gebrek aan inlevingsvermogen. Iemand die narcistisch gedrag vertoont, noemt men een narcist.

De term narcisme werd voor het eerst gebruikt door
Sigmund Freud. Hij noemde het verschijnsel naar de
figuur Narcissus uit de Griekse mythologie. Narcissus 
wees volgens het verhaal alle romantische avances 
af en werd als straf verliefd op zijn eigen spiegelbeeld.

Freud doelde met narcisme vooral op vrouwen die hun
energie te veel aan zichzelf en te weinig aan anderen 
besteden. Verliefd zijn op jezelf, te veel eigenliefde, 
anderen gebruiken om jou aan je trekken te laten komen, 
niet een ander beminnen maar vooral zelf bemind willen 
worden, daar ging het volgens Freud over.
Deze nadruk op eigenliefde is altijd blijven bestaan maar
in de loop der jaren zijn er heel veel kenmerken bijgekomen 
en is het accent naar mannen verschoven.

In de psychoanalyse wordt narcisme beschouwd als een
normale fase in de ontwikkeling van kinderen. Het wordt 
secundair narcisme genoemd wanneer het optreedt na de 
puberteit.^[1]

Gevoel van eigenwaardeBewerken

Op het eerste gezicht heeft een narcist een zeer sterk
gevoel van eigenwaarde en straalt zelfvertrouwen uit. 
Vreemd genoeg is echter het tegendeel het geval. 
Narcisten hebben, meestal onderbewust, juist weinig 
gevoel van zelfwaarde en compenseren dit door zich
als beter of belangrijker dan anderen te beschouwen.
 Dit wordt welde narcistische paradoxgenoemd.

Om zich te beschermen tegen kritiek heeft een narcist
niet veel aandacht voor de mening of de gevoelens van 
anderen en zo vaak een onderontwikkeld inlevings-
vermogen. Het hebben van een narcistische 
persoonlijkheid kan daardoor een bezwaar vormen bij
de uitoefening van bepaalde functies waarbij anderen
dienen te worden beoordeeld.

KernsymptomenBewerken

De kernsymptomen van narcisme zijn; ‘een instabiele
basis’, 'jezelf opblazen’, ‘gebrek aan wederkerigheid’ 
en ‘afstoten’. Deze vier symptomen vormen een 
vicieuze cirkel (de narcistische cirkel).
Een instabiele basis wordt gekenmerkt door wantrouwen 

en het niet kunnen aangaan van duurzame intieme relaties. 
Dit wordt veroorzaakt door een biologische kwetsbaarheid 
(waarbij een gebrek aan serotonine en/of te veel cortisol 
een rol spelen) en een jeugd waarin ouders of verzorgers 
zich niet goed afstemmen op de emotionele behoefte van 
hun kind.

Het opblazen is een zelfbeschermende poging om het 
basale wantrouwen niet te voelen. Het bevat kenmerken 
als dominantie, eigenliefde en gevoelloosheid.

Gebrek aan wederkerigheid is het gevolg van een
opgeblazen houding. Daarbij passen symptomen zoals 
grenzen  overschrijden, geen rekening met anderen houden 
en arrogantie.
Bij afstoten passen symptomen zoals een lage
frustratietolerantie, de fout bij de ander leggen, minachting 
en woede.
Een narcist probeert zijn instabiele psychische basis niet
te voelen door zich op te blazen. Hierdoor neemt hij veel
meer ruimte in dan mensen normaal gesproken nodig 
hebben. Een narcist heeft hier echter geen benul
van, omdat hij op een eenrichtingsweg leeft. Andere
mensen moeten hem dienen of voor hem applaudisseren.
Zo niet, dan verstoot hij ze.

Typen narcismeBewerken

In de literatuur is vaak sprake van verschillende typen
narcisme: primair en secundair, introvert en extravert, 
kwetsbaar en grandioos, dikke en dunne huid, 
verborgen en openlijk, verlegen – arrogant - wreed,
en psychopathisch – exhibitionistisch - masochistisch
narcisme.

Uit wetenschappelijk onderzoek naar narcistische
symptomen blijkt dat er bewijs is voor een kwetsbaar 
of naar binnen gekeerd type dat ervan itgaat dat hij er 
in het leven alleen voor staat (depressief narcisme), en 
een grandioos of naar buiten gericht type dat ervan 
uitgaat dat andere mensen er zijn om te gebruiken 
(angstig narcisme). Een depressieve narcist is solistisch, 
vermijdt contacten en ruimt anderen uit de weg wanneer 
hij vindt dat ze hem voor de voeten lopen. Een angstige 
narcist spant anderen voor zijn karretje, doet paniekerig 
wanneer ze dat niet willen en dumpt ze zodra ze er wat 
hem betreft niet meer hard genoeg aan trekken. Angstig 
en depressief narcisme kan ook gecombineerd 
voorkomen.

StoornisBewerken

Eigenlijk heeft ieder mens wel eens een licht narcistische
inslag, maar als iemands gedrag hier te sterk door bepaald
wordt, kunnen er problemen met de omgeving ontstaan.
Dan kan er sprake zijn van een psychische aandoening,
bijvoorbeeld een narcistische persoonlijkheidsstoornis.

Behandelen van narcismeBewerken

Narcisme is niet te genezen, maar wanneer een narcist
iets aan zijn gedrag wil veranderen, dan kan dit wel.
Vooral cognitief gedragstherapeutische technieken zijn
dan geschikt. Voorbeelden zijn: schematherapie,
oefeningen om de instabiele basis te hanteren, minder
opgeblazen en meer wederkerig te reageren, en om
anderen minder af te stoten.

Een narcistische tijd?Bewerken

Recent wetenschappelijk onderzoek toont aan dat we
tegenwoordig in een bijzonder narcistische tijd leven
en dat narcisme zich als een epidemie verspreidt^[2].
De mate waarin mensen hoog scoren op vragenlijsten
naar narcisme neemt steeds meer toe, wat volgens
onderzoek o.a. aan de opkomst van socialmedia is
te wijten^[3].